TS EN 12845 Standardına Göre Yangın Pompalarını Negatif Emiş Koşullarında Çalıştırma Kriterleri
Yangın, kontrolümüz dışında gelişen “yanma prosesi” sonucu ağır can ve mal kaybına uğrama ihtimalimiz olan afetlerin başında gelmektedir. Maddi ve manevi zarara uğrama riskinin bu kadar yüksek olduğu bir konuda önlem alınması da kaçınılmazdır. Bu prensipten hareketle yangına karşı mücadelede tüm ülke genelinde standardizasyonu sağlamak amacıyla yönetmelik ve standart metinleri oluşturularak yürürlüğe alınmıştır.
Ülkemizde yangınla mücadelenin yasal zeminini;
- 19/12/2007 tarih ve 26735 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile 27/11/2007 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik(BYKHY)” ve yönetmeliğe dayanak olarak da,
- 03.02.2020 tarihinde yayınlanan, “Türkiye Yangın Standardı” olarak kabul edilen, “TS EN 12845+A1 Sabit Yangın Söndürme Sistemleri – Otomatik Sprinkler Sistemleri – Tasarım, Kurulum ve Bakım Standardı” (TÜRKİYE YANGIN STANDARDI) oluşturmaktadır.
Bu yazımızda, TS EN 12845 standardına göre tesis edilecek ve negatif emiş koşullarında çalışacak yangın pompasının montajında dikkat edilmesi gereken hususlara değineceğiz.
Özellikle otopark, antrepo, fabrika, akaryakıt istasyonu vb. orta ve üzeri yangın riskine sahip, yangınla mücadele kapsamında hidrant ve sprinkler tesisatı kurulması gereken işletmelerde, yüklü miktarda (100m3’ü aşan) suyun stoklanması, hazır bekletilmesi gerekmektedir. Özellikle büyükşehirlerde her m2’nin oldukça değerli olduğunu dikkate alırsak bu tarz durumlarda en kolay su stoğu yer altı su deposu kurularak karşılanmaktadır.
TS EN 12845 standardı, yeraltından emiş (negatif emiş) koşulları söz konusu olması durumunda türbin tip pompa veya yerüstüne monte edilecek yatay milli santrifüj pompa kullanımını öngörmektedir. Her iki tip pompa kullanımını karşılaştırdığımızda türbin tip pompa kullanımı hem daha maliyetli hem de bakım ve onarım durumlarında dezavantaj yaratmaktadır. Yatay milli santrifüj pompalar, tesisat bağlantılarının çözülmesi gerektirmeden (geri çekmeli tip-back pull out) pompa çarkına erişimi mümkün kılmakta olup kolaylıkla servis-bakım imkanı sağlamaktadır. Bölünebilir gövdeli pompalar ise aynı kolaylığı üst gövdelerinin, alt gövdeden ayrılması ile sağlarlar.
Yatay santrifüj pompaların yer altından emiş yapacak şekilde tesis edilmesi durumunda, pompanın yer üstü emiş koşullarında çalıştırılmasına göre fark olarak sisteme çalıştırma tankı ilavesi zorunlu hale gelmektedir.
Binanın yangın riskine göre, minimum 100 ve 500lt hacimli olması gereken çalıştırma tankları (Bkz. Şekil A, B, 3 numaralı parça); her bir pompa için ayrı ayrı olacak şekilde, pompa emiş hattı seviyesinin üzerinde bir kotta tesis edilmektedir. Çalıştırma tankları; pompa basma hattı ve direkt şehir şebeke hattından beslenmekte olup, tank bünyesinde otomatik seviye takibi (Tank seviyesi 2/3 olduğu durumda alarm verir) ve su eksilmesi durumunda sesli ve ışıklı uyarı verecek şekilde pano kontrolü bulunmaktadır. Çalıştırma tanklarının alt kısmından bir hat alınarak pompa emiş hattına direkt bağlantı yapılmaktadır. Bu bağlantının amacı, yangın pompası bekleme durumunda iken eğer emiş klapesinden su kaçağı olursa sistemin hava yapmaması ve yangın durumunda pompaların direkt devreye girebilmesi, eksilen suyun çalıştırma tankından takviye edilmesi içindir. Negatif emiş koşullarında çalışacak her bir pompa için sisteme eklenecek çalıştırma tankı kullanımı ile pompa emiş hattının susuz kalması ihtimali önlenmektedir.
Negatif Emiş Koşullarında Çalışacak Yangın Pompası Tesisatında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Her bir pompanın (ana, yedek ve jokey) emiş hattının ayrı ayrı bağlanması.
- İdeal koşul, pompaların direkt emiş yapılacak su deposu üzerine monte edilmesidir. (Emiş hattının en kısa düz hat olmasına ve tek dirsek ile bağlanmasına dikkat edilmelidir.)
- Emiş hattında eksantrik emiş kiti kullanılmalıdır.(Pompa çapından 2 büyük çapa büyüyen kit)
- Pompa emiş hattının çapı DN80 çaptan küçük olmamalı ve maksimum debide su hızı 1.5 m/s’ yi aşmamalıdır.
- Pompa emiş hattının çapı tespit edilirken; düz boru ve lokal fittings kayıpları, sistemin tesis edileceği yerin deniz seviyesinden yüksekliği, maksimum su sıcaklığında buharlaşma kayıpları ve pompanın maksimum debideki NPSH değeri dikkate alınarak emiş derinliği tespit edilmelidir. (Pompa emiş derinliği, pompa emiş ekseni dikkate alındığında her halükarda 3.2m’yi aşmamalıdır.)
- Pompa gücü, tespit edilen pompa hidrolik eğrisinin maksimum kapasitesi dikkate alınarak tesis edilmelidir.
Uzman satış ve satış sonrası hizmetler ekibiyle yeniliklere öncülük eden ETNA; gelişmiş pompa özelliklerini ileri teknoloji ile buluşturarak kaliteli, güvenilir, çevreye duyarlı ve düşük işletme maliyetli ürünlerini sektörün ve son kullanıcıların hizmetine sunmaktadır. Enerji verimliliği yüksek ürünleri ile ETNA, Türkiye’de ve dünyanın pek çok ülkesinde güvenle tercih ediliyor ve kullanılıyor.
Makine Müh. Egemen ODAMAN – Yangın Pompaları Ürün Müdürü
