Binanıza, kullanıcılara ve görev profiline uygun olan bir acil aydınlatma sistemini tasarlamak, hangi armatür ve çıkış işaretlerini nerede kullanacağınıza karar vermekle başlamaz.
Bunun yerine, önce teknolojiyle ilişkili kararların alınması gerekir. Bu kararlar, gücün armatürlere nasıl iletileceği ve ana şebekeden gelen gücün kesilmesi durumunda işaretler ve sistemin güvenilir performans ve düzenlemelere uygunluk sağlamak için nasıl test edileceği ile ilgilidir.
Kendinden bataryalı (SC) ve merkezi batarya üniteli (CBU) sistemler, acil aydınlatma sistemlerinde iki temel alternatiftir. Sistemin test edilmesine sıra geldiğinde, manuel ve otomatik yaklaşımlar birbirlerinden farklı iki seçenektir. Sonuç olarak, her bina, sistemin temel tasarımını etkileyen kendine özgü bir dizi faktöre sahip olacaktır. Bazı ülkelerde bir yaklaşımı diğerine tercih etmek gibi bir tercih söz konusudur.
Kendinden Bataryalı (SC) Üniteler: Güç Elinizin Altında
Kendi kendine yeten, acil aydınlatma armatürünün kendi bataryası bulunmaktadır.
Normal koşullarda, bu armatür, güç kaynağı devre dışı kalana ve batarya devreye girene kadar ana aydınlatma devresi aracılığıyla sürekli olarak şarj edilmektedir. SC armatür mikro sisteminin batarya, lamba, kontrol ünitesi ve test veya izleme elemanı gibi tüm elemanları ya armatür yuvasının içine ya da 1 metreden kısa bir kablo ile bağlı mahfazanın yanına doğrudan monte edilecektir.
Sistemin özelliklerine genel bir bakış: Kendinden bataryalı sistemlerin kurulumu genellikle hızlı ve basittir; bu sistemler başlangıçta daha düşük yatırımla kurulur ve test ve bakım işlemleri için esnek bir plan sunar. Bununla birlikte, bu sistemlerin kullanım ömrü daha kısadır ve bu sistemlerde armatürlerin çıkışı daha düşüktür.
Merkezi Batarya Üniteleri (CBU): Sisteme Tek Kaynaktan Yayılan Güç
Merkezi batarya ünitesinin bulunduğu sistemler (merkezi güç kaynağı “CPS” veya statik invertör sistemi olarak da anılır), gömülü bataryası bulunmayan, bağımlı acil aydınlatma armatürlerini ön plana çıkarır. Bunun yerine; ana şebeke aydınlatma sistemi çalışmadığında, aydınlatma armatürleri binadaki şarj cihazı, alarmlarla ve araçlarla desteklenen merkezi bir bataryadan otomatik olarak güç alacaktır. Bununla birlikte, “merkezi olmayan” merkezi batarya sistemleri, örneğin birbirinden bağımsız katlara hizmet sunmak için, birden fazla merkezi güç kaynağı sistemini ön plana çıkarmaktadır.
Her ülkenin, kendi tercihleri ve düzenleyici çerçeveleri bulunmaktadır ve merkezi batarya sistemleri değişken özelliklerle birden fazla formatı kapsayabilir. Bu formatlar, AC/DC güç konfigürasyonlarının yanı sıra, farklı test yaklaşımlarını ve fonksiyonelliklerini içermektedir.
Sistem özelliklerine genel bir bakış: Merkezi batarya sistemleri (CBU) daha uzun sistem ömrü, daha yüksek pil performansı, tek noktadan pil değişimi ve genellikle daha ucuz armatürler sunar- ancak daha yüksek ilk yatırım ve daha karmaşık kurulum gerektirir.
Modern acil aydınlatma sistemleri hem SC hem de CBU teknolojilerini bünyesinde barındırabilir ve acil durum aydınlatma görselleştirme yazılımı aracılığıyla birlikte izlenebilir ve yönetilebilir.
Manuel Test: İnsanlara Bağlı İşlem
İzlenmeyen armatürlerde, bir test butonu etkinleştirildiğinde pil şarj devresinden gerilimin aktığını göstermek için yanan, yeşil renkli bir LED bulunur. Denetim kayıt dosyaları manuel olarak yönetilir. Otomatik test etme özelliğine sahip, kendinden bataryalı armatürler, batarya ve ışık kaynağı devre durumunu LED yoluyla sürekli olarak göstermekte ve haftalık fonksiyon ve yıllık süre testlerini otomatik olarak gerçekleştirmektedir. Otomatik test üniteleri, benzer şekilde, manuel olarak doldurulmuş denetim kayıt defterleri gerektirir.
Bir bakışta temel özellikler: Manuel test, daha düşük başlangıç maliyetleri ve basitlik sunar; ancak yoğun yönetim ve işçilik nedeniyle, sistemin kullanım ömrü boyunca daha yüksek işletim maliyetlerine neden olur.
Otomatik test: Testten kayıt tutmaya kadar, tam otomasyon sunar.
Bu sistemler, ayrıca “adreslenebilir test sistemleri”, “merkezi adreslenebilir test sistemleri”, “otomatik test sistemleri” ve “acil test ve izleme sistemleri” olarak da bilinir. Merkezi olarak izlenen bu armatürlerin otomatik test ve izleme özelliğini, bildirim fonksiyonlarını ve uzaktan / web erişimini ön plana çıkarır. Denetim kayıt dosyaları dijital ve tam otomatiktir.
Bir bakışta temel özellikler: Otomatik test, işçilik maliyetlerini azaltır ve test yönetimi süreçlerini ve standartlarla uyumu kolaylaştırarak, testlerin planlanması hususunda esneklik sunar. Bu özellikler, pek çok operatör için, başlangıçtaki nispeten daha yüksek CAPEX’i telafi eder.
Engin Apaydın – Eaton Türkiye LSD Uygulama Mühendisi
