Yüzeye monte edilen santrifüj pompaların negatif emiş koşullarında çalıştırılması (su deposu, pompa emiş ağzından aşağıda olması durumu) pompa teknolojilerindeki en hassas konulardan bir tanesidir. Teorik olarak yüzeye monte edilen santrifüj pompalar, Pb=1.0 Barg = 10mSS eşitliği sebebiyle -10(on) metre derinden emiş yapabilmektedir (Pbg = Deniz seviyesindeki atmosferik basınç, mSS). Ancak fiiliyatta bu emiş derinliği; pompanın emiş yapılacak suya yatay+dikey toplam uzaklığı, pompa ile su yüzeyi arasındaki hattın çapı, pompanın emiş yapacağı su miktarı ve pompanın kavitasyona uğramaması için ayrılması gereken pozitif basınç dikkate alındığında emniyetli emiş derinliği maksimum 3.0 – 3.5m olmaktadır. Deniz seviyesinden yükseklere çıkıldıkça atmosferik basınç azaldığı için deniz seviyesinden daha yüksek şehirlerde tesis edilecek pompaların negatif emiş koşullarında çalıştırılması durumunda, pompa emiş ağzı ile su seviyesi arasındaki net emiş yüksekliği deniz seviyesine göre daha az olacaktır.
Emniyetli pompa emiş derinliği, aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanabilir.
Z = Pb – ( P npsh+P iletim+P buh)
Z = Emniyetli pompa emiş derinliği(m)
Pb = Atmosferik basınç(mSS)
P npsh = Pompanın kavitasyona uğramaması için ayrılması gereken pozitif basınç(mSS)
P iletim = Pompa emiş ağzı ile su yüzeyi arasındaki boru iletim kayıpları(mSS)
P buh = Transfer edilecek suyun sıcaklığına bağlı buharlaşma kaybı(mSS)
Not : P npsh, P iletim, P buh değerleri ilgili pompa hidrolik eğrisi ve teknik kataloglardan alınmaktadır.
POMPA MONTAJINDA SİFON ETKİSİ NEDİR?
Bazı sistemlerde emiş hattı negatif meyillidir veya sifon yapısı bulunur. Bu kesinlikle önerilmeyen bir durumdur. Çünkü bu yöntem pompayı zorlar ve hasar görmesine neden olur.
NEGATİF EMİŞ YAPACAK POMPA İÇİN DOĞRU MONTAJ ÖNERİLERİ
- Pompanın mümkünse emiş yapılacak su tankı üzerine, değilse en yakın noktaya konumlandırılması gerekir.
- Pompa emiş hattı mümkün olduğunca düz hat olarak çekilmeli, minimum dirsek kullanılmalı, gereksiz dirsek kullanarak iniş, çıkışlardan kaçınılmalıdır.
- Pompa emiş hattındaki su hızının 1,5 m/sn’yi aşmamasına dikkat edilmeli, pompa emiş hattı bu değer üzerinden boyutlandırılmalıdır.
- Pompanın debisi dikkate alınarak ilgili pompa teknik kataloğundan P npsh değeri hesaplanmalı. Pompanın emniyetli emiş yapabileceği net yükseklik(Z) kontrol edilmelidir.
- Pompanın ayaklarının sağlam bir şekilde yüzeye bağlanması oluşabilecek titreşimlerin önüne geçer.
6. Metal borular, olası titreşim ve sarsıntıları pompa bağlantı ağızları ve pompa gövdesine iletmeyecek şekilde ankraj (zemine sabitlenme) noktalarında izole edilmelidir.
7. Eğer pompa negatif emiş yapacak ise boru ucuna klape veya çekvalf konulması gerekir.
8. Küçük çaplı borudan büyük çaplı boruya geçişler kademeli biçimde gerçekleştirilmelidir. Çap geçişinin gerçekleştirildiği redüksiyon uzunluğu, boru çapının 5-7 katı uzunlukta olmalıdır.
9. Bütün emiş hattı bağlantı elemanları hava kaçağı olmaması için dikkatlice kontrol edilmelidir.
10. Hava cebi oluşumunu önlemek için dirsekten pompaya giden borunun %1-2 derece yükselen bir eğimle yapılması önerilir.
Tanktan Emiş : Pompanın susuz çalışmasını önlemek için flatör(şamandıra) kullanılması gereklidir.
Şehir Şebeke Hattına Doğrudan Bağlantı: Pompayı korumak için, emiş hattı üzerine minimum basınç şalteri tesis edilmelidir.
NOT: Pompanın Susuz Çalışması, Pompa Aksamlarına (Fan, Difüzör Vb.) Zarar Verir!
